Günümüzde iklim değişikliğiyle mücadele, tüm sektörlerin ortak sorumluluğu haline gelmiştir. Özellikle ulaşım sektörü, küresel karbon emisyonlarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu bağlamda, havacılık endüstrisi de kendi karbon ayak izini azaltmak için çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. Bu girişimlerin en önemlilerinden biri, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından geliştirilen CORSIA’dır. Bu yazımızda, havacılık sektöründe sürdürülebilirliğin önemli unsurlarından biri olan CORSIA’yı detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
CORSIA Nedir?
CORSIA (Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation), Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından geliştirilen ve 2016 yılında kabul edilen, uluslararası havacılık sektörünün karbon emisyonlarını azaltmayı ve dengelemeyi amaçlayan küresel bir programdır. CORSIA’nın temel amacı, 2020 yılı seviyesinde uluslararası havacılık emisyonlarını sabitleyerek “karbon-nötr büyüme” sağlamaktır.
CORSIA, havayolu şirketlerinin belirli bir seviyenin üzerinde karbon salımı yapmaları durumunda bu fazla salımları dengelemek için karbon kredileri satın almalarını gerektiren bir mekanizma üzerine kuruludur. Bu, havacılık endüstrisinin büyümeye devam ederken çevresel etkilerini azaltmasına yardımcı olurken, aynı zamanda iklim değişikliğiyle mücadele çabalarına da katkıda bulunmaktadır.
CORSIA’nın Tarihsel Gelişimi ve Önemi
Uluslararası havacılık emisyonları, 1997 Kyoto Protokolü’nün ilk döneminde (2008-2012) kapsam dışı bırakılmıştı. 2009 yılında, bir grup hükümet Kyoto Protokolü’nün uluslararası havacılık emisyonlarını azaltmasına ve tahsis etmesine izin vermek için ICAO aracılığıyla çalışmaya başladı. Ancak 2009 Kopenhag iklim konferansında bir anlaşmaya varılamadı.
2016 yılında, ICAO’nun 191 üye ülkesi, havacılık emisyonlarını kontrol altına almak için CORSIA’yı kabul etti. Bu, havacılık sektörünün iklim değişikliğiyle mücadeledeki rolünü kabul etmesi ve somut adımlar atması açısından tarihi bir dönüm noktası oldu.
CORSIA’nın önemi, uluslararası havacılık sektörünün ilk kez küresel ölçekte bir emisyon azaltım mekanizmasına tabi olmasından kaynaklanmaktadır. Bu, sektörün sürdürülebilir büyümesi ve iklim hedeflerine katkıda bulunması açısından kritik bir adımdır.
CORSIA’nın Uygulama Fazları ve Zaman Çizelgesi
CORSIA, aşamalı bir yaklaşımla uygulanmaktadır. Bu aşamalı yaklaşım, gelişmekte olan ülkelerin endişelerini gidermek ve politik bir uzlaşma sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Aşağıdaki tabloda CORSIA’nın uygulama fazları ve zaman çizelgesi gösterilmiştir.
| Faz | Dönem | Katılım | Özellikler |
| Pilot Faz | 2021-2023 | Gönüllü | 2019 emisyonları baz alınır (COVID-19 etkisi nedeniyle) |
| Birinci Faz | 2024-2026 | Gönüllü | 2019 emisyonlarının %85’i baz alınır |
| İkinci Faz | 2027-2035 | Zorunlu* | Tüm ülkeler için zorunlu (bazı istisnalar hariç) |
*İstisnalar: En Az Gelişmiş Ülkeler, Küçük Ada Gelişmekte Olan Devletleri ve Karayla Çevrili Gelişmekte Olan Ülkeler
CORSIA’nın uygulanması 1 Ocak 2019‘da başlamıştır. Bu tarihten itibaren, tüm uluslararası uçuş yapan havayolu operatörleri (yıllık 10.000 ton CO2’den fazla emisyona sahip olanlar) emisyonlarını izlemek, raporlamak ve doğrulamakla yükümlüdür.
CORSIA’nın İşleyiş Mekanizması
CORSIA, “ölçme, raporlama ve doğrulama” (MRV) ve “dengeleme” olmak üzere iki temel bileşenden oluşmaktadır.
Ölçme, Raporlama ve Doğrulama (MRV)
MRV sistemi, havayolu operatörlerinin karbon emisyonlarını doğru bir şekilde ölçmelerini, raporlamalarını ve bu raporların bağımsız üçüncü taraflarca doğrulanmasını sağlar. Bu süreç şu adımları içerir:
- Ölçme: Havayolu operatörleri, uluslararası uçuşlarından kaynaklanan CO2 emisyonlarını ölçer.
- Raporlama: Bu emisyonlar yıllık olarak ulusal otoritelere raporlanır.
- Doğrulama: Emisyon raporları, bağımsız üçüncü taraf doğrulama kuruluşları tarafından doğrulanır.
- Onay: Ulusal otoriteler, doğrulanmış raporları ICAO’ya iletir.
Dengeleme Mekanizması
CORSIA’nın dengeleme mekanizması, havayolu operatörlerinin taban çizgisinin üzerindeki emisyonlarını dengelemek için karbon kredileri satın almalarını gerektirir. Bu mekanizma şu şekilde işlemektedir:
- Taban Çizgisi Belirleme: Başlangıçta 2019-2020 emisyonlarının ortalaması olarak belirlenen taban çizgisi, COVID-19 pandemisi nedeniyle 2021-2023 dönemi için sadece 2019 emisyonları olarak güncellenmiştir. 2024-2035 dönemi için ise 2019 emisyonlarının %85‘i olarak belirlenmiştir.
- Dengeleme Gereksinimlerinin Hesaplanması: Havayolu operatörleri, taban çizgisinin üzerindeki emisyonlarını hesaplar.
- Karbon Kredisi Satın Alma: Operatörler, fazla emisyonlarını dengelemek için ICAO tarafından onaylanan karbon kredilerini (EEUs – Eligible Emissions Units) satın alır.
- Kredi İptali: Satın alınan krediler iptal edilerek, emisyonların dengelendiği doğrulanır.
CORSIA’nın Kapsamı ve Muafiyetler
CORSIA, tüm uluslararası uçuşları kapsamayı hedeflemektedir, ancak bazı önemli muafiyetler ve istisnalar bulunmaktadır:
Kapsam İçi
- Gönüllü katılım yapan ülkeler arasındaki uluslararası uçuşlar (2021-2026)
- Tüm ülkeler arasındaki uluslararası uçuşlar (2027‘den itibaren, istisnalar hariç)
Kapsam Dışı
- İç hat uçuşları (ulusal yetki alanına girer)
- En Az Gelişmiş Ülkeler, Küçük Ada Gelişmekte Olan Devletleri ve Karayla Çevrili Gelişmekte Olan Ülkeler (gönüllü katılmadıkça)
- Yıllık CO2 emisyonları 10.000 ton veya altında olan operatörler
Şu anda, CORSIA uluslararası havacılık emisyonlarının yaklaşık %60‘ını kapsamaktadır. 2027‘de Çin, Brezilya ve Hindistan gibi büyük ekonomilerin katılımıyla bu oranın %85‘e çıkması beklenmektedir.
CORSIA’nın Beklenen Etkileri ve Sayısal Veriler
CORSIA, havacılık sektörünün karbon ayak izini azaltmada önemli bir rol oynaması beklenen küresel bir girişimdir. İşte CORSIA’nın beklenen etkileri ve bazı önemli sayısal veriler:
- 2019 Uluslararası Havacılık Emisyonları: Yaklaşık 600 milyon ton CO2
- 2035 Projeksiyonu (CORSIA olmadan): Yaklaşık 800 milyon ton CO2
- CORSIA ile Stabilize Edilecek Emisyonlar (2024-2035): 550-600 milyon ton CO2/yıl
- CORSIA ile Beklenen CO2 Azaltımı (2024-2035): 1,3-1,7 milyar ton CO2
- Toplam Emisyonlardaki Azaltım Oranı: %15-21
- 1990’dan Bu Yana Uçuş Başına Emisyon Azalımı: %50
Bu veriler, CORSIA’nın havacılık sektörünün karbon ayak izini önemli ölçüde azaltma potansiyeline sahip olduğunu göstermektedir. Ancak, CORSIA’nın tek başına yeterli olmadığı, teknolojik gelişmeler, sürdürülebilir havacılık yakıtları ve operasyonel iyileştirmeler gibi diğer önlemlerle desteklenmesi gerektiği de vurgulanmaktadır.
CORSIA ve Diğer Emisyon Azaltım Mekanizmaları
CORSIA, havacılık sektörünün emisyon azaltım stratejisinin sadece bir parçasıdır. Sektör, emisyonları azaltmak için çeşitli stratejiler uygulamaktadır:
- Teknolojik İyileştirmeler: Daha verimli uçak motorları ve aerodinamik tasarımlar
- Sürdürülebilir Havacılık Yakıtları (SAF): Geleneksel jet yakıtına göre daha düşük karbon ayak izine sahip alternatif yakıtlar
- Operasyonel İyileştirmeler: Daha verimli uçuş rotaları ve prosedürleri
- Altyapı Geliştirmeleri: Hava trafik yönetimi sistemlerinin iyileştirilmesi
- Piyasa Temelli Önlemler: CORSIA gibi karbon dengeleme mekanizmaları
CORSIA, bu stratejiler arasında piyasa temelli bir önlem olarak öne çıkmaktadır. Ancak, CORSIA’nın AB Emisyon Ticaret Sistemi gibi diğer emisyon azaltım mekanizmalarına göre daha az sıkı olduğu yönünde eleştiriler de bulunmaktadır.
CORSIA’ya Yönelik Eleştiriler ve Sınırlamalar
CORSIA, havacılık sektörünün karbon emisyonlarını azaltma çabalarında önemli bir adım olsa da, çeşitli eleştirilere ve sınırlamalara da maruz kalmaktadır:
- Kapsam Sınırlaması: İç hat uçuşlarını kapsamaması, toplam havacılık emisyonlarının önemli bir kısmını dışarıda bırakmaktadır.
- Etkinlik Endişeleri: Emisyon azaltımından ziyade dengelemeye odaklanması, gerçek emisyon azaltımını sağlamayabilir.
- Paris Anlaşması Hedefleriyle Uyumsuzluk: CORSIA’nın, Paris Anlaşması’nın 1,5-2°C küresel ısınma hedefini karşılamada yetersiz kalabileceği endişesi vardır.
- Karbon Kredisi Sorunu: Yeterli miktarda CORSIA uyumlu karbon kredisi bulunmaması, programın etkinliğini sınırlayabilir.
- Gönüllü Katılım: 2027’ye kadar gönüllü katılım, programın etkisini azaltabilir.
Bu eleştirilere rağmen, CORSIA havacılık sektörünün emisyonlarını kontrol altına almak için atılmış önemli bir adımdır ve zaman içinde geliştirilmesi ve güçlendirilmesi beklenmektedir.
Türkiye ve CORSIA
Türkiye, CORSIA’ya gönüllü olarak katılan ülkeler arasında yer almaktadır. Bu, Türk havayolu şirketlerinin uluslararası uçuşlarından kaynaklanan emisyonları izlemek, raporlamak ve dengelemekle yükümlü olduğu anlamına gelmektedir.
Türkiye’nin CORSIA’ya katılımı, ülkenin iklim değişikliği politikaları ve sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumludur. Ayrıca, Türk havayolu şirketlerinin uluslararası rekabet gücünü korumalarına da yardımcı olmaktadır.
Türkiye’nin CORSIA kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi, Türkiye İklim Kanunu ve diğer ulusal iklim politikalarıyla da desteklenmektedir.
CORSIA’nın Geleceği ve Beklentiler
CORSIA, 2035 yılına kadar uygulanması planlanan bir programdır. Ancak, programın etkinliği ve kapsamı, zaman içinde gözden geçirilecek ve potansiyel olarak genişletilebilecektir.
CORSIA’nın geleceği için bazı beklentiler şunlardır:
- Kapsam Genişlemesi: Daha fazla ülkenin katılımıyla programın kapsamının genişlemesi
- Daha Sıkı Hedefler: Zaman içinde emisyon azaltım hedeflerinin daha iddialı hale gelmesi
- Teknolojik Entegrasyon: Dijitalleşme ve yapay zeka gibi teknolojilerin MRV süreçlerine entegrasyonu
- Sürdürülebilir Havacılık Yakıtlarının Artışı: SAF kullanımının yaygınlaşması ve CORSIA’nın bu geçişi desteklemesi
- Diğer Sektörlerle Entegrasyon: Denizcilik sektörü gibi diğer ulaşım sektörlerindeki benzer programlarla koordinasyon
CORSIA’nın başarısı, havacılık sektörünün sürdürülebilir büyümesi ve küresel iklim hedeflerine katkıda bulunması açısından kritik öneme sahiptir.
CORSIA Uyum Süreci: Havayolu Şirketleri İçin 5 Adım
Havayolu şirketlerinin CORSIA’ya uyum sağlaması için izlemeleri gereken adımlar şunlardır:
- Emisyon İzleme Planı Geliştirme: Şirketler, emisyonlarını nasıl izleyeceklerini detaylandıran bir plan geliştirmelidir.
- Emisyon Verilerini Toplama ve Raporlama: Uluslararası uçuşlardan kaynaklanan emisyonlar düzenli olarak toplanmalı ve raporlanmalıdır.
- Bağımsız Doğrulama: Emisyon raporları, bağımsız üçüncü taraf doğrulama kuruluşları tarafından doğrulanmalıdır.
- Dengeleme Gereksinimlerini Hesaplama: Taban çizgisinin üzerindeki emisyonlar hesaplanmalıdır.
- Karbon Kredisi Satın Alma ve İptal Etme: Hesaplanan emisyonları dengelemek için uygun karbon kredileri satın alınmalı ve iptal edilmelidir.
Bu süreç, havayolu şirketlerinin kurumsal sürdürülebilirlik stratejilerinin önemli bir parçası haline gelmektedir.
Sonuç
CORSIA, havacılık sektörünün karbon emisyonlarını kontrol altına almak ve iklim değişikliğiyle mücadeleye katkıda bulunmak için atılmış önemli bir adımdır. Program, sektörün sürdürülebilir büyümesini sağlarken, aynı zamanda çevresel etkilerini azaltmayı hedeflemektedir.
CORSIA’nın başarısı, tüm paydaşların – havayolu şirketleri, hükümetler, düzenleyici kurumlar ve sivil toplum – işbirliğine bağlıdır. Program, zaman içinde geliştirilecek ve güçlendirilecek, böylece havacılık sektörünün küresel iklim hedeflerine katkısı artacaktır.
Havacılık sektörü, CORSIA gibi girişimlerle sürdürülebilirlik yolunda önemli adımlar atmaktadır. Bu çabalar, kurumsal sürdürülebilirlik ve ESG perspektifinden de değerli katkılar sağlamaktadır.
Kaynaklar
- ICAO. “Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation (CORSIA).” https://www.icao.int/environmental-protection/CORSIA/Pages/default.aspx
- IATA. “CORSIA.” https://www.iata.org/en/programs/sustainability/corsia/
- Aviation Benefits Beyond Borders. “CORSIA explained.” https://aviationbenefits.org/environmental-efficiency/climate-action/market-based-measures/corsia/corsia-explained/
- Wikipedia. “Carbon Offsetting and Reduction Scheme for International Aviation.” https://en.wikipedia.org/wiki/Carbon_Offsetting_and_Reduction_Scheme_for_International_Aviation
- IATA. “CORSIA Factsheet.” https://www.iata.org/en/iata-repository/pressroom/fact-sheets/fact-sheet-corsia/
Konu ile ilgili ayrıntılı bilgi için lütfen aşağıdaki formu doldurunuz
