İklim değişikliği ile mücadelede akıllı şehirlerin önemi

Dünya nüfusunun 2050 yılında yaklaşık 10 milyara ulaşacağı ve insanların büyük çoğunluğunun da şehirlerde yaşayacağı dikkate alındığında, etkin dijital çözümlerin de yardımıyla kaynakların daha verimli kullanılması mümkün hale gelebilir. Son yayımlanan IPCC raporunda da şehir yönetimlerinin iklim değişikliğinde oynayabilecekleri rollere dikkat çekildi

Akıllı şehir nedir?

Akıllı şehir (smart cities), sakinlerinin ve işletmelerinin yararına dijital çözümlerin kullanılmasıyla geleneksel ağların ve hizmetlerin daha verimli hale getirildiği bir yerdir. Ama, akıllı bir şehir, daha iyi kaynak kullanımı ve daha az emisyon için dijital teknolojilerin kullanımının ötesine geçer. Daha akıllı kentsel ulaşım ağları, iyileştirilmiş su temini ve atık bertaraf tesisleri ve binaları aydınlatmak ve ısıtmak için daha verimli yollar anlamına gelir. Aynı zamanda daha etkileşimli ve duyarlı bir şehir yönetimi, daha güvenli kamusal alanlar ve yaşlanan bir nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak konularını da kapsar.

Avrupa Birliği’nin akıllı şehir politikaları

Avrupa Birliği (AB), vatandaşlarının yaşam kalitesini iyileştirmek, şehirlerin ve sanayisinin rekabet gücünü arttırırken aynı zamanda Avrupa enerji ve iklim hedeflerine ulaşmayı amaçlıyor (AB, 2022). Bu çerçevede akıllı şehirler, Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde geliştirilen politika ve stratejilerinin uygulanmasında çok özel bir yere sahip. Enerji ve ulaşım, akıllı şehirlerin kurulmasında en belirleyici iki sektör olarak öne çıkıyor.

Enerji ve akıllı şehirler

Avrupa nüfusunun yaklaşık % 75’inin şehirlerde yaşadığı ve iklim değişikliği üzerinde büyük etkisi olan enerji tüketimine ve sera gazı emisyonlarına önemli katkıda bulunduğu biliniyor (AB Komisyonu, 2022). Şehirler, aynı zamanda, ekonomik büyüme ve istihdam yaratmada lokomotif görevi üsleniyor. 2016 yılından bu yana, AB için Kentsel Gündem (Urban Agenda for the EU), AB şehirlerinde büyümeyi ve yeniliği teşvik etmek ve sosyal zorlukların üstesinden gelmeyi amaçlamakta ve bunun için, AB ülkelerini, Avrupa Komisyonu’nu ve diğer paydaşları bir araya getirmektedir.

AB karar alma mekanizmaları, iklim değişiklikliğinin etkilerine karşı tedbir alırken, daha sürdürülebilir, daha sağlıklı ve rekabetçi kentsel alanları teşvik edici politikalar üretiyor. Örneğin, 2015’de yayımlanan Enerji Birliği Stratejisi (The Energy Union Strategy COM/2015/080)), AB vatandaşları ve işletmeleri için güvenli, uygun fiyatlı ve temiz enerji sağlamaya yardımcı olacak hedefleri ve eylemleri kapsar. Bu çerçevede, bina yenilemelerine odaklanan Binaların Enerji Performansı Direktifi (Energy Performance of Buildings Directive 2010/31/EU ile Enerji Verimliliği Direktifi (Energy Efficiency Directive 2012/27/EU) aşağıdaki hedeflere ulaşmayı amaçlar:

Enerji performansını ve verimliliğini artırmak için akıllı teknolojilerin binalara entegrasyonunu teşvik etmek,
2050 yılına kadar yüksek enerji verimli ve karbondan arındırılmış binalara sahip olmak,
Yatırım kararları için istikrarlı bir ortam yaratmak
Tüketicilerin ve işletmelerin enerji ve para tasarrufu için daha bilinçli seçimler yapmalarını sağlamak.

Bunun yanında AB karar alıcıları, iklim ve enerji hedeflerine şehirlerde ulaşmanın en önemli kriterlerinden birisinin, araştırma ve inovasyon çabalarının teşvik edilmesi olduğunun farkında. Bunun için, Stratejik Enerji Teknolojisi Planı (Strategic Energy Technology Plan), AB’nin düşük karbonlu bir enerji sistemine dönüşümünde en etkili teknolojileri desteklemekte ve AB ülkeleri, şirketleri ve araştırma kurumları arasındaki işbirliğini teşvik ederek, yeşil teknolojilerin uygulanmasını hızlandırmayı amaçlıyor.

Sürdürülebilir ulaşım

Avrupa Komisyonu ‘Sürdürülebilir ve Akıllı Hareketlilik Stratejisi (Sustainable and Smart Mobility Strategy)’ni bir Eylem Planı ile birlikte sundu. Bu strateji, AB ulaştırma sisteminin yeşil ve dijital dönüşümünü nasıl başarabileceğinin ve gelecekteki krizlere karşı nasıl daha dirençli hale gelebileceğinin temelini oluşturuyor. Strateji, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nda yer alan, ulaşımla ilgili sera gazı emisyonlarını 2050 yılına kadar %90 oranında azaltma hedefini yerine getirmeyi amaçlıyor. Ayrıca, akıllı, rekabetçi, güvenli, erişilebilir ve uygun fiyatlı bir ulaşım sistemini hedefliyor.

Bu hedeflere ulaşmak için de, tüm ulaşım modlarının daha sürdürülebilir hale gelerek, yeşil alternatiflerin yaygın olarak bulunması ve geçişi sağlamak için doğru teşviklerin uygulanması planlanıyor. Bunun için belirlenen hedefler;

2030 yılına kadar:

Avrupa yollarında en az 30 milyon sıfır emisyonlu otomobil olması,
100 Avrupa şehrinin iklim nötr olması,
Yüksek hızlı demiryolu trafiğinin Avrupa genelinde iki katına çıkması,
500 km’nin altındaki yolculuklar için planlanan toplu seyahatlerin karbon nötr olması,
otomatik mobilite (automated mobility) büyük ölçekte uygulanması, ve
sıfır emisyonlu deniz taşıtlarının piyasaya sürülmeye hazır olması,

2035 yılına kadar, sıfır emisyonlu büyük uçakların piyasaya sürülmesi ve

2050 yılına kadar:

neredeyse tüm arabalar, minibüsler, otobüsler ve yeni ağır hizmet araçlarının sıfır emisyonlu olması,
demiryolu yük trafiğinin iki katına çıkması ve
yüksek hızlı bağlantıya sahip sürdürülebilir ve akıllı ulaşım için tamamen operasyonel, çok modlu Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T)’nın kurulması,

beklenmektedir (AB Komisyonu, 2021).

Sonuç ve Tavsiyeler

Bir yanda, Türkiye’nin iklim değişikliği ile ilgili sorumlulukları, diğer yanda AB ile olan sosyal, ekonomik ve siyasi ilişkileri ve özellikle kendi vatandaşlarına karşı yükümlülükleri gereği, akıllı şehirler konseptinin Türkiye’de de uygulanması giderek önemli hale gelecektir. Bu aynı zamanda, başta üniversiteler olmak üzere araştırma kurumlarına ve yatırımcılara da yeni olanaklar sunacaktır.

Akıllı temiz şehirler yaratırken, AB Akıllı Şehirler Pazarı web sitesi benzeri ortak platformlar yaratılabilir. Bu platform, yatırımcı ağı ve proje çağrıları ile güvenilir akıllı şehir teklifleri oluşturma ve bulma konusunda hem şehirler hem de yatırımcılar için önemli bir buluşma yeri haline gelebilir.

Referanslar

AB 2022 What are smart cities? https://ec.europa.eu/info/eu-regional-and-urban-development/topics/cities-and-urban-development/city-initiatives/smart-cities_en#related-policies (29/11/2022)

AB Komisyonu 2022 Commission announces 100 cities participating in EU Mission for climate-neutral and smart cities by 2030 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_22_2591 (29/11/2022)

AB Komisyonu 2021 Putting European transport on track for the future https://transport.ec.europa.eu/document/download/be22d311-4a07-4c29-8b72-d6d255846069_en?filename=2021-mobility-strategy-and-action-plan.pdf (29/11/2022)