Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 25 Eylül 2015 tarihinde New York’ta düzenlenen Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi’nde bir araya gelen ülke liderleri 2030 yılına kadar dünyada yoksulluğun tüm boyutlarıyla ortadan kaldırılması ve insanlığın ortak refahının sağlanması için 17 amaç ve 169 hedeften oluşan Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nı kabul etmişlerdir.

Deklare edilen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları yoksulluğun son erdirilmesi, çevrenin korunması, iklim krizine karşı önlem alınması, refahın adil paylaşımı ve barışın sağlanması için küresel bir eylem çağrısı niteliğindedir. Hedef insanlık ve gelecek nesiller için daha güzel ve yaşanabilir bir dünya sunmaktır.

Ülkelerin kalkınması ve refah düzeyinin artırılmasında kritik görevler üstlenen yükseköğretim kurumları, sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmak için katkı sağlayan paydaşlardan birisi olarak da önemli bir role sahiptir. Diğer taraftan, büyük boyutları ve nüfusları ile adeta küçük bir şehir gibi olan üniversitelerin, kendi faaliyetlerini gerçekleştirirken çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan ortaya çıkan olumsuz etkileri en aza indirmek için çalışan, paydaşlarına yaşanabilir bir yeşil kampüs sunan ve topluma sürdürülebilirlik konusunda öncülük eden sürdürülebilir bir üniversite olmayı ilke edinmeleri önemlidir.

Bu kapsamda, konuyla ilgili çalışmalarda bulunan üniversitelerin gerçekleştirdiği “yeşil üniversite girişimi” örneklerinden bazıları aşağıdaki gibidir:

Yenilenebilir Enerji: Danimarka’da Kopenhag Üniversitesi “Yeşil Deniz Feneri (The Green Lighthouse)” binası projesi ile yer altındaki fazla enerjiyi depolayarak güneş pili ve panellerinden kendi enerjisini üretmektedir. Ayrıca ABD Vermont’daki Green Mountain Koleji yerel “inek gücü” programı gerçekleştirmektedir. Bu program dahilinde inek gübresinden kaynaklanan metan gazı yakılarak enerji üretilmektedir.

Su Şişelerini Yeniden Kullanma: Bazı kampüslerde “hidrasyon istasyonu” donanımları (temelde duvarlardaki musluklar) şu şişelerini tekrar doldurmayı ve tekrar kullanmayı kolaylaştırmaktadır. Bu uygulama ambalaj atıklarını ve nakliyeden kaynaklanan karbon emisyonunu azaltmak içindir. Hatta bazı durumlarda, kampüslerin içinde şişe su satışları kesinlikle yasaklanmıştır.

Yerel Olarak Üretilmiş Gıda: Kanada’daki Northern British Columbia Üniversitesi, kampüs içerisinde kurulan çiftçi marketlerine ev sahipliği yaparak yerel gıda üreticilerini yeni bir düzeyde desteklemektedir. Yeni Zelanda’da ise, Canterbury Üniversitesi gibi bazı üniversiteler öğrencilerin kendi organik ürünlerini yetiştirebilecekleri tesis içi bahçeleri kurmuştur.

Atıkların Yok Edilmesi: İsviçre Lozan Üniversitesi gıda atıklarını organik gübre ve biyo yakıt üreten yakın çiftliklere göndererek imha etmektedir. Peru Üniversitesinde, atık kağıtlar düşük gelirli öğrencilere burs sağlamak koşuluyla kazanç elde etmek için geri dönüşüm şirketlerine satılmaktadır.

Yeşil Ulaşım: Birçok üniversite bisiklet kiralama ya da ödünç alma programları uygulamaktadır. Örneğin; Amerika’daki Duke Üniversitesi’nde öğrenciler öğrenci kartlarını kullanarak ücretsiz bisiklet kiralayabiliyor ve ayrıca ücretsiz tamir için kendi bisikletlerini kampüse getirebiliyorlar. Norveç’te Oslo Üniversitesi’nde de hem personel ve hem de öğrencileri daha yeşil seyahatleri teşvik etmek amacıyla elektrikli arabalarını ücretsiz olarak şarj etme imkanı sunulmuş durumda.

Farkındalık Oluşturma Etkinlikleri: Öğrenci ağı People & Planet’e göre şu anda İngiltere’deki üniversitelerin %65’i “Çevre ve Yeşili Koruma” haftası düzenlemektedir. Ayrıca üniversitelerarası işbirlikleri ve rekabetler popülariteyi de artırmaktadır; Kuzey Amerika’da üniversiteler belirli bir zamanda en çok geri dönüşüm yapmak ve en çok enerji tasarrufu sağlamak için ‘RecycleMania’ and ‘Do it in the Dark’ gibi yarışmalar düzenlemektedirler.

Üniversitelerin Çevresel ve Sosyal Sürdürülebilirlik Performansları

Yüksek öğretim kurumlarında sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik performansına odaklanan bir liste yayımlandı. Yedi yüz üniversitenin yer aldığı bu ilk sıralama, bir kurumun dünyanın en büyük çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) zorluklarını aşma becerisini ölçmek için tasarlanmış göstergelerden oluşan bir metodoloji kullanıyor.

Göstergeler, sürdürülebilir kurumlar, sürdürülebilir eğitim ve sürdürülebilir araştırma dahil olmak üzere çevresel sürdürülebilirlik önlemleri ve eşitlik, bilgi alışverişi, eğitimsel etki, istihdam edilebilirlik, fırsatlar ve yaşam kalitesini içeren sosyal etki ölçütlerine ayrılmış.

Sıralama	Üniversite	Çevresel Etki Sıralaması	Sosyal Etki Sıralaması
1	Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley	1	1
2	Toronto Üniversitesi	3	7
3	British Columbia Üniversitesi	4	2
4	Edinburgh Üniversitesi	10	3
5	Yeni Güney Galler Üniversitesi	8	11
6	Sydney Üniversitesi	11	5
7	Tokyo Üniversitesi	2	97
8	Pennsylvania Üniversitesi	15	18
9	Yale Üniversitesi	6	11
10	Auckland Üniversitesi	5	43

Sonuç olarak tüm dünyadan pek çok üniversite bunun gibi pek çok çalışma gerçekleştirmektedir. Bu örneklerde de göründüğü gibi dünyadaki bazı üniversitelerin “sürdürülebilirlik” ve “yeşil kampüs” kavramlarına büyük önem verdiği açıkça görülmektedir. Üniversiteler bir toplumdaki en büyük, en dinamik ve toplumu ve gelecek nesilleri en iyi bilinçlendirebilecek kurumlardan biridir. Üniversitelerin böyle bir misyon üstlenmesi, toplumsal bir bilinç oluşturma, çevremizi ve doğayı koruma ve sürdürülebilirlik konularında bilgilendirme, gençleri ve gelecek nesilleri bu konulara hazırlama açısından oldukça önemlidir. Bunun yanında üniversiteler sürekli olarak canlı kurumlar olduğu için ve sürekli tüketen bir mekanizmaya sahip olmalarından dolayı somut sürdürülebilir çalışmalar gerçekleştirmeleri son derece önem taşımaktadır.