Doğada bulunan kaynaklara yönelik talep her geçen gün artıyor ve söz konusu kaynaklar oldukça sınırlı. Bu durum, kaynakların ekonomi, toplum ve çevre göz önünde bulundurularak kullanılmasını ve kalıcılığını sağlayacak bir yönetimi zorunlu kılıyor. Üniversiteler de bulundukları kentlerde çevreye yük olacak ekonomik, sosyal ve çevresel hareketlilik yarattığı için kaynak kullanımı konusunda sorumluluk üstlenmesi gereken kurumlar arasında yer alıyor. Bulundukları illerde faaliyetleri ile kaynakları verimli yönetmesi beklenen önemli kent paydaşları arasında bulunan üniversitelerin, kaynakların devamlılığını ESG kriterleri çerçevesinde sağlayacak şekilde çaba harcaması gerekiyor.
Bu çabaların somut olarak adlandırılması adına, üniversitelerin sürdürülebilirlik açısından gösterdikleri gayretleri karşılaştıran ve üniversiteleri değerlendiren bir takım ölçütler ve araştırmalar bulunuyor.
Üniversitelerin sürdürülebilirlik düzeyini ölçme araçları
Dünyanın önemli yükseköğretim kurumlarının sürdürülebilirlik durumları Gasu, People & Planet Üniversite Ligi ve UI Green Metric endekslerinden yararlanılarak ölçülebiliyor. Bu endekslerden kısaca bahsetmemiz gerekirse:
- GASU: Göstergelere grafiksel bakış fırsatı sunan bir ölçüt aracıdır. Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutların bünyesinde bulunmasıyla 8 kategori, 43 alt kategori ve 126 göstergeden oluşmaktadır.
- People&Planet: 2007 yılından itibaren İngiltere’de yer alan üniversiteler için kullanılan bir sıralama sistemidir. Bu ölçütün değerlendirme parametreleri; sürdürülebilirlik politikaları ve stratejileri, sürdürülebilir insan kaynakları, çevre denetimleri, etik yatırım, karbon yönetimi, işçi hakları, sürdürülebilir besin, öğrenci ve personel katılımı, eğitim, enerji kaynakları, atık ve geri dönüşüm, karbon azaltımı ve su azaltımı şeklindedir. Bu parametreler içerisinde en yüksek önem verilen ise karbon azaltımıdır.
- University of Indonesia Green Metric: 2010 yılında Endonezya Üniversitesi tarafından geliştirilen UI Green Metric, dünya üniversitelerini sürdürülebilirlik faaliyetleri açısından ölçme ve karşılaştırmak için en yaygın kullanılan ölçüttür .
Üniversite Sürdürülebilirliği’ni ölçmede kullanılan en yaygın araç: UI Green Metric
Green Metric, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde üniversite kampüslerinin sürdürülebilirlik durumlarını ve bu konudaki faaliyetlerini değerlendirmeyi sağlıyor. Bu ölçütün puanlama sistemine göre, üniversiteler yapı ve altyapı (%15), enerji ve iklim değişikliği (%21), atık yönetimi (%18), su kullanımı (%10), ulaşım (%18) ve eğitim (%18) kriterlerine göre değerlendirilerek alınan puanlara göre sıralanıyor.
Türkiye’de bulunan 208 üniversiteden (129 devlet üniversitesi, 75 vakıf üniversitesi ve 4 vakıf meslek yüksekokulu) sadece 83’ü 2022 yılı için yapılan sıralamada değerlendirilmek için gönüllü oldu. Sıralamada ilk on sırada yer alan üniversitelerimiz ve aldıkları puanlar ise şöyle:
Bu ölçüte göre yapılan sıralamada yükselmek ya da mevcut listeye girebilmek için üniversitelerin sürdürülebilirlik konusunda stratejik hedeflerini belirlemeleri ve önceliklerini içeren bir planlama yapmaları önem taşıyor.
Üniversitelerin sürdürülebilirlik açısından durumları ve faaliyetleri sadece dünya genelinde değil, Türkiye’de de araştırmaya değer bulunuyor ve ilgi görüyor. Bu konu kapsamında üniversitelerin web sitelerinde yer alan bilgiler kullanılarak yapılan bir araştırma sonucuna göre ise Türkiye’de devlet üniversiteleri sürdürülebilirlik açısından vakıf üniversitelerinden daha faal durumdalar, ayrıca üniversitelerin büyük bir çoğunluğu genellikle sıfır atık ve yeşil kampüs gibi çevresel sürdürülebilirlik konularına yani sürdürülebilirliğin tek bir unsuruna odaklanmakla yetiniyor.
Üniversitelerin Green Metric sıralamasında yükselebilmeleri için öneriler
Üniversiteler kurumsal sürdürülebilirlik anlayışlarını geliştirmek amacıyla, araştırma yoluyla elde edilen verileri kullanarak stratejik planlamalar yapmalı. Bu planlarda sürdürülebilirlik ölçümlerinde önem verilen parametrelere ilişkin önerilere yer verilmesi, Green Metric ölçütüne sürdürülebilirlik açısından değerlendirilme amacıyla başvurma ve değerlendirilme olanağı sağlayacaktır.
Yukarıda sıralanan öneriler üniversitelerin etkin sürdürülebilirlik stratejilerini geliştirmelerini ve hayata geçirmelerini sağlayabilir. Üniversitelerin kaynaklarını ekonomik, sosyal ve çevresel olarak korumak ve sürekli olmalarını sağlamak amacıyla alacağı önlemler ve yapacağı stratejik plan hayata geçirildiğinde önceki dönemlere göre daha sürdürülebilir bir kampüs ortamına kavuşulacağı anlaşılıyor.
Sürdürülebilirlik Faaliyetlerini Bir Merkezden ve İletişim Odaklı Yönetmek
Peki kurumsal sürdürülebilirlik durumlarına göre Green Metric sıralamasında aşağılarda olan ya da hiç yer almayan üniversiteler ne yapmalı? İşte bu sorunun yanıtı: Kurumsal Sürdürülebilirlik Ofisi kurmak ve iletişimin stratejik yönetimini sağlamak.
Üniversitelerin çevresel, ekonomik, sosyal ve kültürel kaynakların sürdürülebilirlik konusunda yapılacaklar listesinin bilimsel temellere dayanarak öncelik sıralaması ile hayata geçirilebilmesi gerekiyor. Bu gereklilik doğrultusunda üniversitelerin sürdürülebilirlik konusunda geçer not alabilmeleri için sürdürülebilirlik ofislerinin kurulması çok büyük önem taşıyor. Bu ofis ya da merkezler; sürdürülebilirlik politikası ve hedefleri olan üniversiteler için planlama, uygulama ve kontrol işlevini yerine getiriyor. Ayrıca sürdürülebilirlik konusunda kurum içi eğitimlerin düzenlenmesi ve organize edilmesi işini de üstlenerek konuyla ilgili kurumsal yönetimdeki sorumluluğu da sürdürülebilirlik ofisleri üstleniyor.
Enerjiden atık yönetimine, yeşil alanlardan doğa dostu ulaşım olanaklarına kadar tüm yeşil uygulamaların etkisini arttıracak olan bir diğer önemli adım ise üniversitelerin kurumsal sürdürülebilirlik anlayışının desteklenmesi ve kabul görmesi adına, çalışanlarından başlayarak tüm paydaşlarının konu ile ilgili farkındalık kazanmasını sağlamaktır. Bu noktada, üniversitelerin kurumsal sürdürülebilirlik durumlarının ve indeksteki sıralamasının yükselmesi için yapılması gerekenlerin hedef kitleye anlatılması ihtiyacı doğuyor. Bu da ancak stratejik iletişim yönetimini ile mümkün olabilmektedir. Bu iletişim biçiminde, sürdürülebilirlik konusunda bir sorun belirlenerek bu soruna çözüm üreten çeşitli etkinlikler tasarlanması ve kampanyalar düzenlenmesi gibi konu başlıkları öne çıkıyor. Ayrıca, geniş kitlelere sosyal medya platformları üzerinden yer ve zamandan bağımsız bir şekilde bilgi vermek, duyuru yapmak ve harekete geçirici, farkındalık yaratan çeşitli mesajlar iletilmesi üniversitelere paydaşlarıyla etkileşimli bir iletişim kurma fırsatı sağlar. Basın bültenleri de sürdürülebilirlik ofisleri tarafından oluşturulan ve stratejik plana bağlı kalınarak yapılan çalışmaların, medya yoluyla paylaşılmasını ve böylece üniversitelerin marka değerini arttırabilecek bir kurumsal iletişim kanalı olarak dikkat çekmektedir.
Sonuç
Sürdürülebilirlik, günümüz ortamında kurumların kalkınma ve sosyal sorumlulukları içinde önemli yer tutan stratejik bir konudur. Üniversitelerin kurumların sürdürülebilirlik konusuna, hem kendilerinin daha güçlü bir itibar kazanmaları ve varlıklarının sürdürülebilirliği, hem de birer üyesi oldukları toplumun kaynaklarının verimli kullanılarak gelecek nesillere aktarılması açısından iki yönlü olarak dikkat etmesi önem taşıyor. Üniversiteler bulundukları kentlerin, bölgelerin yerel yönetiminden halkına, öğrencisinden yatırımcılara kadar tüm paydaşlarını dahil edeceği sürdürülebilirlik faaliyetleri ile güven kazanacak ve itibarlarını da arttıracaktır. Ayrıca güvenilir ve itibarlı, kaynakları verimli kullanan bir üniversite bulunduğu coğrafi bölgelerin cazibesini de arttırmış olur.
Etiketler: avrupayesilmutabakatı, ChatGPT, ekonomi, endüstri, enerji, finans, iklim değişikliği, kurumsal sürdürülebilirlik, sanayi, teknoloji, ticaret, üniversite Last modified: 12 Mayıs 2023
