İklim değişikliği, küresel ölçekte toplumları ve ekosistemleri tehdit eden, çağımızın en belirleyici sorunlarından biridir. Bu karmaşık sorunla mücadelede ulusal iklim değişikliği politikaları ve yasal yükümlülükler hayati önem taşırken, yerel yönetimlerin rolü de giderek daha fazla ön plana çıkmaktadır. Kentler, sera gazı emisyonlarının önemli bir kısmından sorumlu olmalarının yanı sıra, iklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı da en savunmasız alanlar arasında yer almaktadır. Bu nedenle, yerel yönetimlerin iklim eylemlerini benimsemesi, uyum stratejileri geliştirmesi ve sürdürülebilir çözümler üretmesi, küresel iklim hedeflerine ulaşmada kritik bir faktördür. Kuzey İrlanda’nın başkenti Belfast, bu konuda ilham verici bir örnek teşkil etmektedir. Place-Based Climate Action Network (PCAN) gibi girişimler aracılığıyla desteklenen Belfast İklim Komisyonu’nun çalışmaları, yerel yönetimlerin iklim değişikliğiyle mücadelede nasıl etkin bir liderlik üstlenebileceğini göstermektedir. Bu makalede, yerel yönetimlerin iklim değişikliğiyle mücadeledeki önemini, Belfast örneği üzerinden başarılı uygulamaları ve bu alandaki güncel gelişmeleri ele alacağız.
Yerel Yönetimler Neden İklim Eyleminin Kalbinde Yer Alıyor?
Yerel yönetimler, vatandaşlara en yakın yönetim birimleri olarak, iklim değişikliğinin yerel etkilerini doğrudan gözlemleme ve bunlara müdahale etme potansiyeline sahiptir. Ulaşım, binalar, atık yönetimi, arazi kullanımı planlaması ve yerel enerji üretimi gibi birçok kritik sektörde karar alma ve uygulama yetkisine sahip olmaları, onları iklim eyleminin doğal uygulayıcıları haline getirmektedir. Ayrıca, yerel halkla doğrudan iletişim kurabilme ve toplumsal farkındalığı artırma kapasiteleri, iklim politikalarının benimsenmesi ve uygulanmasında kilit rol oynamaktadır.
PCAN’ın Haziran 2024 tarihli nihai raporunda da vurgulandığı gibi, Belfast gibi şehirlerde kurulan İklim Komisyonları, yerel yönetimlerin bu potansiyelini harekete geçirmede önemli bir araçtır. Bu komisyonlar, kamu, özel sektör, akademi ve sivil toplum kuruluşlarından paydaşları bir araya getirerek, iklim eylemi için işbirliğine dayalı ve kapsayıcı bir platform oluşturmaktadır.
Belfast Örneği: Yerel İklim Eyleminde Başarı Hikayesi
Belfast Şehir Konseyi ve Queen’s University Belfast eş başkanlığında Ocak 2020’de faaliyete geçen Belfast İklim Komisyonu, şehrin iklim değişikliğiyle mücadelesine önemli katkılar sunmuştur. PCAN raporunda detaylandırılan başarılar arasında şunlar öne çıkmaktadır:
- Net-Sıfır Karbon Yol Haritası (2020): Belfast için bir dönüm noktası olan bu yol haritası, şehrin iklim politikalarına ve Dirençlilik Stratejisi’ne bilimsel bir temel sağlamıştır. Bu tür kanıta dayalı planlamalar, yerel yönetimlerin hedeflerini netleştirmesine ve kaynaklarını etkin kullanmasına yardımcı olmaktadır.
- Paydaş Katılımı ve Ağ Oluşturma: Komisyon, gençlik gruplarından iş dünyasına, farklı konseylerden sivil toplum hareketlerine kadar geniş bir yelpazede paydaşla güçlü bağlar kurmuştur. Örneğin, İklim Krizi Gençlik Anketi (2021), gençlerin iklim kaygılarını anlamada ve onları çözümün bir parçası haline getirmede önemli bir adım olmuştur. Belfast Limanı gibi yerel büyük kuruluşların da kendi ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) raporlarında iklim eylemlerine yer vermesi, bu geniş tabanlı işbirliğinin bir yansımasıdır.
ESG hakkında dah fazla bilgi için ‘ESG Kriterlerinin Yönetim Politikalarına Entegrasyonu – Riskler ve Güçlükler‘ başlıklı yazımızı okuyabilirsini. - Politika Etkisi ve Yasal Süreçlere Katkı: Komisyon üyeleri, Kuzey İrlanda İklim Değişikliği Yasası’nın uygulanması gibi önemli yasal süreçlerde politika yapıcılara danışmanlık yaparak, yerel deneyimlerin ulusal politikalara entegre edilmesine katkıda bulunmuştur. Adil Geçiş Komisyonu gibi kavramların tartışılması, iklim eylemlerinin sosyal boyutunun da göz önünde bulundurulduğunu göstermektedir.
- Uygulamaya Yönelik Raporlar ve Çalışmalar: Konut, enerji ve gıda gibi kritik sektörlerde “Hazırlık” raporlarının oluşturulması, somut eylem alanlarının belirlenmesine ve yerel yönetimlerin bu alanlarda kapasite geliştirmesine yardımcı olmaktadır.
- Topluluk Katılımının Tanınması: Belfast Şehir Konseyi’nin sivil katılım ve ortak tasarım yaklaşımlarıyla “Engaging Communities Award 2025” için finalist olması, yerel yönetimlerin iklim eylemlerinde toplulukları ne kadar önemsediğinin bir göstergesidir. Bu tür katılımcı yaklaşımlar, iklim politikalarının daha geniş bir kesim tarafından benimsenmesini ve desteklenmesini sağlar.
Başarılı Yerel İklim Eylemi İçin Stratejiler
Belfast örneği ve PCAN gibi ağların deneyimleri, başarılı yerel iklim eylemi için bazı temel stratejileri ortaya koymaktadır:
- Güçlü Liderlik ve Kurumsal Yapılanma: Belediye başkanları ve üst düzey yöneticilerin iklim değişikliği konusundaki kararlılığı, kurum içinde özel birimlerin (örneğin, Belfast İklim Komiserliği) oluşturulması ve İklim Komisyonları gibi bağımsız danışma organlarının desteklenmesi önemlidir.
- Kanıta Dayalı ve Kapsayıcı Planlama: Yerel iklim eylem planları, bilimsel verilere, sera gazı envanterlerine ve kırılganlık analizlerine dayanmalıdır. Planlama süreçleri, tüm ilgili paydaşların katılımına açık olmalıdır.
- Sektörler Arası İşbirliği: Enerji, ulaşım, binalar, atık, su yönetimi, arazi kullanımı ve halk sağlığı gibi farklı sektörler arasında koordinasyon ve işbirliği sağlanmalıdır.
- Finansman Kaynaklarının Seferber Edilmesi: Yerel yönetimler, iklim projeleri için ulusal ve uluslararası fonlara erişim, özel sektör yatırımlarını teşvik etme ve yenilikçi finansman modelleri geliştirme konusunda proaktif olmalıdır.
- Kapasite Geliştirme ve Bilgi Paylaşımı: Yerel yönetim personelinin ve diğer paydaşların iklim değişikliği, sürdürülebilir teknolojiler ve proje yönetimi konularında bilgi ve becerileri artırılmalıdır. PCAN Plus Ağı gibi platformlar, iyi uygulamaların ve deneyimlerin paylaşılması için değerli fırsatlar sunar.
- İzleme, Değerlendirme ve Raporlama: İklim eylemlerinin etkinliği düzenli olarak izlenmeli, hedeflere ne ölçüde ulaşıldığı değerlendirilmeli ve şeffaf bir şekilde raporlanmalıdır.
- Adil Geçişin Gözetilmesi: İklim eylemleri planlanırken, düşük gelirli gruplar, yaşlılar, engelliler gibi kırılgan kesimlerin olumsuz etkilenmemesi ve yeşil ekonomiye geçişin adil bir şekilde yönetilmesi sağlanmalıdır.
Sonuç: Yerelden Küresele Uzanan Etki
Yerel yönetimler, iklim değişikliğiyle mücadelenin ön saflarında yer almakta ve küresel çözümlere önemli katkılar sunmaktadır. Belfast örneği, yerel düzeyde kararlı bir liderlik, güçlü paydaş katılımı ve kanıta dayalı politikalarla iklim değişikliğine karşı nasıl başarılı adımlar atılabileceğini göstermektedir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde de yerel yönetimlerin bu alandaki potansiyeli büyüktür. Ulusal stratejilerle uyumlu, yerel ihtiyaçlara cevap veren ve toplumun tüm kesimlerini kucaklayan iklim eylem planları, daha sürdürülebilir, dirençli ve yaşanabilir kentlerin inşasında kilit rol oynayacaktır. Gelecek nesillere daha iyi bir dünya bırakma sorumluluğuyla, yerel yönetimlerin iklim liderliğini güçlendirmek ve desteklemek hepimizin görevidir.
Referanslar:
- Howarth, C., Barry, J., Brogan, J., Bryant, S., Curran, B., Damien, A., Duncan, A., Fankhauser, S., Gouldson, A., Lock, K., Owen, A., Robins, N., & van der Horst, D. (2024). Final report of the Place-Based Climate Action Network (PCAN). UK: Place-Based Climate Action Network. URL: https://pcancities.org.uk/sites/default/files/PCAN%20final%20report_June%202024.pdf (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2025)
- Northern Ireland Climate Change Adaptation Programme 2019-2024 End of Programme Review. (2025, Şubat). URL: https://climatenorthernireland.org.uk/site/wp-content/uploads/2025/02/Northern-Ireland-Climate-Change-Adaptation-Programme-2019-2024-End-of-Programme-Review_0.pdf (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2025)
- Belfast Harbour. (2024, Ağustos). Environmental, Social & Governance Report 2023. URL: https://www.belfast-harbour.co.uk/wp-content/uploads/2024/08/BelfastHarbour_ESG_Report_V13_Digital.pdf (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2025)
- Belfast City Council. (2024). Belfast 2024. URL: https://www.belfastcity.gov.uk/belfast2024/home (Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2025)
Konu ile ilgili ayrıntılı bilgi için lütfen aşağıdaki formu doldurunuz
